Over de breuklijnen in onze samenleving is veel gezegd en geschreven. Maar zelden werden ze zo zichtbaar als in de stikstofcrisis. Dit vraagstuk gaat allang niet meer alleen over hoe we onze natuur beschermen en hoe we daar te lang een loopje mee hebben genomen, maar ook over rechtvaardigheid; over je gewaardeerd weten als voedselproducent; over verdeling van schaarste, en wie er dan vooraan of achteraan staat. Over vertrouwen, dat te paard gaat en slechts schoorvoetend terugkomt. Zeker als er niet voor het eerst weer grote rekenfouten worden gemaakt door het RIVM, waar vanochtend een ruimhartig mea culpa op volgde.

Ik zou graag beginnen met het college, en daarmee ook de ambtelijke organisatie, te bedanken voor een overzichtelijke begroting.

Onlangs las ik een boekje van Robert van Putten met als titel, ‘Tien deugden voor politiek en overheid’. Daarin werd nog maar eens aangegeven dat de samenleving er niet goed voor staat. Termen als vervreemding, ongelijkheid, polarisatie en tweedeling vallen vaak. Sommigen spreken van een smeulende veenbrand, anderen zien zelfs een val van onze beschaving. Intussen belanden we van de ene in de andere crisis, waardoor je het gevoel kunt krijgen in een permanente crisiscultuur te leven. Wat is er aan de hand? Kunnen onze burgers nog rekenen op een goed bestuur in tijden van onzekerheid. Het vertrouwen van onze burgers in de overheid is niet hoog. Ook wij als raad hebben hier over gesproken. Wat zijn nu die deugden die vandaag de dag relevant zijn voor het geheel van de publieke zaak? En de schrijver somde de tien deugden op; Verstandigheid, Rechtvaardigheid, Moed, Gematigdheid, Geloof, Hoop, Liefde, Nederigheid, Dienstbaarheid en Gelatenheid (voorkomen prestatiedruk).

Deze weken spreken we in de Tweede Kamer over de nieuwe pensioenwet. Een grote verandering, waar heel veel geld mee gemoeid is. Belangrijke vragen staan in het debat centraal: hoe kunnen we zo goed mogelijk regelen dat ouderen zeker zijn van hun inkomen? Maar ook: hoe zeker zijn de werkenden en jongeren van hun pensioen later? Hoe toekomstbestendig is ieders pensioen en het stelsel waarin we dat hebben geregeld?

Kleine kinderen die in fabrieken moeten werken. Gezinnen die in onbetaalbare schulden terecht zijn gekomen, en nu praktisch als slaaf worden behandeld door hun schuldeiser. Lokale gemeenschappen die van hun land zijn gejaagd door een grondstoffenbedrijf. Dorpen waar het drinkwater vervuild is geraakt door gedumpte afvalstoffen. Het zijn allemaal voorbeelden van schendingen van mensenrechten als gevolg van het handelen van internationale bedrijven. Kwetsbare mensen staan op vele plekken in de wereld machteloos tegenover grote ondernemingen met aanzienlijke economische macht. Alleen wanneer bedrijven en overheden samen hun verantwoordelijkheid oppakken ter bescherming van mensenrechten, blijven die rechten ook stevig overeind staan.

Tijdens de laatste raadsvergadering hebben we o.a. gesproken over het nieuw op te richten gemeentelijk energiebedrijf. De reden om een gemeentelijk energiebedrijf op te richten is het verdelen van de lusten en de lasten. Dat geldt op allerlei gebied, maar zeker ook voor windmolens. We hebben het voorbeeld vlakbij: veel mensen hebben er last van en vinden het lelijk, terwijl er maar een zeer beperkt aantal mensen de lusten van heeft. Dat geeft ergernis en weerstand.

Onlangs heeft de ChristenUnie Zaltbommel het college vragen gesteld over toewijzing van huur- en koopwoningen.

Vandaag heeft het college deze vragen beantwoord.

Wegens de arbeidsmarktkrapte wordt ijverig gezocht naar manieren om mensen meer en langer aan het werk te krijgen. Een voltijdsbonus is de nieuwste politieke vondst die deeltijdwerkers moet verleiden tot een volledige arbeidsweek. Een heilloos middel dat niets oplost. De arbeidsmarktkrapte vraagt namelijk niet in de eerste plaats om extra pogingen nog meer uit onze beroepsbevolking te persen, maar vooral om een diepe herbezinning op onze economie en scherpe keuzes. We moeten onszelf de belangrijke vraag stellen: welke economie is voor ons houdbaar?

Aan de ondertekenaars van de Klimaatbrief,

Dank voor jullie hartenkreet aan ons, christelijke landelijke politici over de staat van de schepping. En laten we maar gelijk met de deur in huis vallen: ook wij maken ons ernstig zorgen. De schepping zucht. En alles is verbonden: zorg voor de aarde is zorg voor onze meest kwetsbare naasten. We hebben deze zomer gezien wat de extreme regenval en smeltende gletsjers hebben gedaan in Pakistan, een land dat zelf nauwelijks heeft bijgedragen aan klimaatverandering, met duizenden doden en miljoenen getroffenen tot gevolg. De ergste droogte in 500 jaar kleurde Noord-Europa dor en geel, en extreme hitte en bosbranden teisterden het Zuiden van Europa. En dit najaar zien we op tal van plekken weersextremen en overstromingen, bijvoorbeeld in Nigeria, die niet zijn te begrijpen buiten manmade klimaatverandering om.